اواسط فروردین ماه، دولت باکو در ادامه اقدامی خلاف روابط همسایگی، چهار دیپلمات ایرانی را بدون سند و طرح دلایل روشن، به عنوان عنصر نامطلوب معرفی کرده بود. اقدام مسلحانه فردی که همسرش با همکاری مشکوک سفارت باکو در تهران  از کشور گریخته بود، از بهمن‌ماه سال گذشته تا به امروز بهانه‌ای شده که دولت آذربایجان بیش از پیش بر طبل اختلاف بکوبد. به‌تازگی هم نیروهای امنیتی رژیم «باکو» ۱۴شهروند آذربایجانی را به اتهام واهی ارتباط با ایران بازداشت کرده‌اند. باوجود تلاش مقامات ایرانی برای رفع تنش‌ها، الهام علی‌اف در سخنرانی اخیرش باردیگر ضمن تکرار اتهامات گفت: «عده‌ای باید بدانند که زبان تهدید و ترور در برابر آذربایجان کارساز نیست و ایرانی‌ها هر چه زودتر این را بفهمند، زودتر نشانه‌هایی از عادی‌سازی را مشاهده خواهیم کرد». با این اوصاف اما تنش و اختلاف بین تهران و باکو، اختلافی ژئوپلتیک است و نه اختلاف سیاسی. در صورتی بحران ژئوپلتیک قابل حل است که منابع جغرافیایی تنش قابل تقسیم باشد که در مورد ایران و آذربایجان این امکان وجود ندارد. مسئله دیگر اینکه موازنه قوا باید به‌گونه‌ای تعریف شود که مناسبات قدیمی قدرت را از بین ببرد. همچنین رابطه طرفین باید بر مبنای حسن‌نیت شکل گرفته باشد و بخواهند وارد حل بحران ژئوپلتیک شوند. شناسایی چهار دیپلمات آذربایجان به عنوان عناصر نامطلوب و اخراج آن‌ها از خاک کشورمان، براساس حقوق بین‌الملل قانونی بوده که  این موضع در مقابل سوء استفاده طرف مقابل از حسن نیت دستگاه سیاست خارجی اتخاذ شده است. در همین زمینه با دکتر هیراد مخیری کارشناس ارشد روابط بین‌الملل به گفت‌وگو نشسته‌ایم که در ادامه بخشی از آن را می‌خوانیم.  

حسن نیت ایران برای همه روشن است 
هیراد مخیری کارشناس ارشد روابط بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرنگار ما با بیان اینکه جمهوری اسلامی همواره از دریچه صلح و تعامل چندوجهی سعی بر این موضوع داشته است که با وجود اقدامات مخرب باکو در قبال منافع ملی کشورمان، روندی سازنده و دوستانه را در نظر داشته باشد. جمهوری اسلامی ایران در جنگ اول قره‌باغ با تلاش برای رفع تنش‌های فیمابین دولت باکو و  ارمنستان  در گذر زمان ثابت کرده به دنبال استمرار صلح منطقه‌ای است. این اقدامات حتی در قالب سیگنال‌های پروژه‌های تجاری، توصیه‌های اقتصادی و سیاسی و فرهنگی با هدف تعاملات سازنده همراه بوده است که باید مورد توجه باشد.

تلاش تهران برای صلح پایدار منطقه‌ای 
وی بیان کرد: آنچه مسلم است، پیشینه روشن جمهوری اسلامی ایران در تلاش برای صلح پایدار در روابط باکو و همچنین قضایای ارمنستان است، اما دستاورد این حسن‌نیت در گذر زمان بیشتر متأثر از انگیزه‌های واگرایانه باکو ضمن نقش آفرینی ترکیه در تحولات منطقه است. آذربایجان با اتحادسازی و تشدید تهدیدهای منطقه در تعامل با تروریست‌های رژیم صهیونیستی نه تنها امنیت و منافع ملی ایران را مراعات نکرد، بلکه آن‌ها را به خطر انداخت و بازی ژئوپلتیک سیاسی و امنیتی قفقاز جنوبی را در جهت اراده غرب به هرج و مرج کشید. 

رئالیسم تهاجمی، لازمه ادامه روابط با آذربایجان 
این کارشناس مسائل بین‌الملل افزود: در چنین شرایطی باید با توجه به رئالیسم تهاجمی که قالب ماهیت تصمیم‌سازی سیاست‌خارجی قدرت‌های منطقه‌ای در جهان امروز است عمل کرد. مماشات مستمر ایران با دولت آذربایجان در دهه‌های گذشته تبدیل به اهرمی برای تبدیل تهدیدها به فرصت شده است. ادامه این روند در روابط تهران-باکو زمینه‌ساز استمرار وقاحت طرف مقابل در به‌خطر انداختن منافع ملی ایرانیان می‌شود و منطقه قفقاز جنوبی را هم درگیر بحران های بزرگ تر می‌کند. قاطعیت، لازمه گفت‌وگو با آذربایجان است تا در آینده ملت ایران مجبور به پرداخت هزینه سرکشی الهام علی‌اف نشوند. لازم است صبر استراتژیک جمهوری اسلامی ایران از موضع مدارا به موضع برخورد مقتدرانه و پیگیری سریع تغییر حالت بدهد. نباید اجازه بدهیم لابی‌های سیاسی که به دنبال منفعل‌سازی سیاست خارجی ایران در مقابل سرکشی علی‌اف و اذنابش در منطقه هستند، بیش از این به منافع امنیتی و سرزمینی کشور آسیب بزنند. جمهوری اسلامی ایران باید با اقدامات قانونی و همچنین پیگیری حقوقی در کنار مواضع اقتدارآمیز زمینه‌ساز تنبیه استراتژیک رژیم باکو و متحدان ایران‌ستیزش را به دلیل حرکت به سمت ایجاد بحران‌های منطقه‌ای فراهم آورد.

خبرنگار: حسین محمدی اصل